Rối loạn lo âu xã hội là gì?

Rối loạn lo âu xã hội là một dạng bệnh tâm lý, nơi nỗi sợ kéo dài trong các tình huống xã hội. Người mắc bệnh luôn sợ bị đánh giá tiêu cực, xấu hổ hoặc bị từ chối. Nỗi sợ này nghiêm trọng hơn lo lắng thông thường và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Nó cản trở các mối quan hệ, công việc, học tập và hoạt động xã hội khác.

Những “cái bẫy” tâm lý của rối loạn lo âu xã hội

• Nỗi sợ bị đánh giá: Bạn thường phóng đại sai sót của mình và tin rằng người khác luôn chú ý đến chúng. Bạn lo sợ nói hoặc làm điều ngớ ngẩn, bị chê cười hay bị đánh giá thấp.
• Tránh né tình huống xã hội: Để giảm lo lắng, bạn thường tránh né các tình huống xã hội. Điều này khiến bản thân bị cô lập, hạn chế phát triển và xây dựng mối quan hệ.
• Vòng luẩn quẩn của lo âu: Nỗi sợ và tránh né tạo thành vòng luẩn quẩn, khiến tình trạng lo âu ngày càng nghiêm trọng. Càng tránh né, bạn càng thiếu tự tin và lo lắng hơn.

Dấu hiệu và triệu chứng chi tiết

Triệu chứng tâm lý

• Sợ hãi tột độ khi phải đối mặt với các tình huống xã hội.
• Lo lắng về việc bị người khác quan sát hoặc đánh giá.
• E ngại rằng mình sẽ hành động theo cách gây xấu hổ hoặc nhục nhã.
• Khó khăn trong việc kiểm soát sự bất an.
• Suy nghĩ tiêu cực về bản thân và các tình huống xã hội.

Triệu chứng cơ thể

• Tim đập nhanh, đánh trống ngực.
• Đổ mồ hôi, run rẩy.
• Đỏ mặt, nóng bừng.
• Khó thở, cảm giác nghẹt thở.
• Buồn nôn, đau bụng.
• Căng cơ, run rẩy.
• Cảm thấy chóng mặt, choáng váng.

Triệu chứng hành vi

• Tránh né các tình huống xã hội.
• Rụt rè, im lặng trong các cuộc trò chuyện.
• Khó khăn trong việc giao tiếp bằng mắt.
• Nói lắp, nói nhỏ.
• Tìm kiếm sự trấn an từ người khác.

Nguyên nhân chính

Rối loạn lo âu xã hội không có một nguyên nhân duy nhất, mà là kết quả của sự tương tác giữa nhiều yếu tố:

• Yếu tố di truyền: Nghiên cứu cho thấy rằng rối loạn lo âu xã hội có thể có tính di truyền.
• Yếu tố sinh học: Sự mất cân bằng hóa học trong não, đặc biệt là sự thiếu hụt serotonin, có thể góp phần gây ra.
• Yếu tố môi trường:
  • Những sang chấn thời thơ ấu.
  • Những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ, như bị bắt nạt, lạm dụng, có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn lo âu xã hội.
  • Môi trường gia đình quá bảo vệ hoặc quá khắt khe.

Phương pháp điều trị

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT):

• Giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, không thực tế.
• Dạy người bệnh các kỹ năng đối phó với lo lắng.
• Sử dụng kỹ thuật tiếp xúc để người bệnh dần dần đối mặt với các tình huống gây lo âu.

Liệu pháp tiếp xúc (Exposure therapy):

• Đây là phần quan trọng của CBT, giúp người bệnh từng bước đối mặt với các tình huống gây sợ hãi trong một môi trường được kiểm soát.

Thuốc:

• Thuốc chống trầm cảm (SSRI, SNRI) giúp giảm các triệu chứng lo âu.
• Thuốc chống lo âu (benzodiazepines) được sử dụng trong thời gian ngắn để giảm lo lắng cấp tính.

Liệu pháp nhóm:

• Tạo cơ hội cho người bệnh chia sẻ kinh nghiệm và nhận được sự hỗ trợ từ những người có cùng vấn đề.
• Giúp người bệnh luyện tập các kỹ năng xã hội trong một môi trường an toàn.

Lời khuyên

• Tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp: Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học.
• Học cách quản lý căng thẳng: Tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, thực hành các kỹ thuật thư giãn,...
• Xây dựng sự tự tin: Tập trung vào những điểm mạnh của bản thân, đặt ra những mục tiêu nhỏ và ăn mừng những thành công.
• Tham gia các hoạt động xã hội: Bắt đầu từ những hoạt động mà bạn cảm thấy thoải mái, dần dần mở rộng phạm vi hoạt động.
• Thay đổi suy nghĩ tiêu cực: Khi bạn nhận thấy mình đang có những suy nghĩ tiêu cực, hãy tự hỏi bản thân: “Suy nghĩ này có thực tế không?”.
• Kiên nhẫn và kiên trì: Vượt qua rối loạn lo âu xã hội cần thời gian và nỗ lực.

Kết luận

Rối loạn lo âu xã hội là một loại rối loạn có thể điều trị được. Với sự giúp đỡ chuyên nghiệp và sự nỗ lực của bản thân, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được nỗi sợ hãi và sống một cuộc sống trọn vẹn hơn.