Bạn từng mở máy tính định làm bài, nhưng rồi lại lướt TikTok 20 phút cho “đỡ mệt đầu”?
Bạn từng nói “để mai làm cũng được” và cuối cùng là… để sát deadline mới bắt đầu cuống cuồng?
Chào mừng bạn đến với thế giới của trì hoãn – nơi mọi thứ “sẽ làm sau”, nhưng chẳng bao giờ “xong sớm”.
Trì hoãn là gì?
Trì hoãn (procrastination) là hành vi trì hoãn một công việc quan trọng, dù bạn biết rằng nó cần làm và việc chậm trễ sẽ gây hại – nhưng vẫn chọn làm việc khác ít quan trọng hơn (thường là dễ hơn, thoải mái hơn).
Nghe quen không?
Bởi vì gần như ai cũng từng trì hoãn – nhưng mức độ và tần suất khác nhau. Vấn đề là khi sự trì hoãn trở thành thói quen, nó âm thầm ăn mòn cơ hội, chất lượng sống và cả lòng tự trọng của bạn.
Vì sao chúng ta lại trì hoãn?
Trì hoãn không chỉ đơn giản là “lười biếng”. Đằng sau hành vi ấy là một chuỗi tâm lý rất phức tạp, như:
1. Sợ thất bại
-
“Nếu làm dở thì sao?”
-
“Tôi không đủ giỏi để làm cái này…”
→ Trì hoãn để tránh phải đối mặt với cảm giác tự ti.
2. Cầu toàn
-
Muốn làm hoàn hảo, nhưng vì áp lực đó mà… không làm luôn.
→ “Chưa đủ tốt” trở thành lý do để mãi chưa bắt đầu.
3. Quản lý cảm xúc kém
-
Khi công việc mang lại cảm giác lo âu, buồn chán, bối rối… bạn tìm cách né tránh bằng cách lướt mạng, ăn vặt, dọn phòng…
→ Không phải bạn né việc, mà là né cảm xúc liên quan đến việc đó.
4. Thiếu động lực rõ ràng
-
Không thấy được “tại sao mình phải làm điều này”.
-
Hoặc chỉ làm vì áp lực bên ngoài.
Trì hoãn ảnh hưởng gì đến chúng ta?
-
Chất lượng công việc giảm: Làm sát giờ thì khó sâu sát, dễ sai sót.
-
Căng thẳng kéo dài: Deadline càng gần, nỗi lo càng lớn.
-
Tự trách bản thân: “Tại sao mình lại không bắt đầu sớm hơn?” → Dễ dẫn đến cảm giác thất bại, kém cỏi.
-
Đánh mất cơ hội: Học bổng, dự án, công việc – đôi khi vụt qua chỉ vì một lần chậm trễ.
️ Vòng lặp trì hoãn quen thuộc
Ý định → Né tránh → Cảm giác tội lỗi → Căng thẳng → Né tránh tiếp → Deadline tới gần → Hoảng loạn → Làm vội → Kết quả không như mong đợi → Tự trách → Lặp lại.
Làm sao để thoát khỏi trì hoãn?
Bạn không thể “xóa” trì hoãn hoàn toàn, nhưng có thể thuần hóa nó. Dưới đây là những chiến lược đơn giản nhưng hiệu quả:
1. Dùng kỹ thuật Pomodoro
-
Làm việc 25 phút, nghỉ 5 phút → Giúp tăng khả năng bắt đầu và duy trì tập trung.
2. Chia nhỏ đầu việc
-
Đừng viết “Làm bài thuyết trình” → Viết: “Tạo dàn ý”, “Tìm 3 tài liệu”, “Thiết kế slide 1–3”.
-
Cảm giác “hoàn thành” nhỏ sẽ tạo động lực tiếp tục.
3. Tự đặt deadline sớm hơn thực tế
-
Nếu bài nộp Thứ Sáu, hãy tự hẹn hoàn thành vào Thứ Tư.
-
Tạo khoảng đệm an toàn tránh làm vội phút chót.
4. Hiểu rõ mục tiêu và giá trị cá nhân
-
Bạn làm việc này để đạt điều gì?
-
Khi lý do đủ rõ, bạn sẽ ít trì hoãn hơn.
5. Tạm “chặn” sự xao nhãng
-
Sử dụng app chặn mạng xã hội tạm thời (Forest, Focus To-Do, Cold Turkey…)
-
Làm việc ở nơi yên tĩnh, để điện thoại xa tầm tay
6. Lòng trắc ẩn với chính mình
-
Trì hoãn không làm bạn trở thành người tệ hại.
-
Tha thứ cho bản thân, rồi bắt đầu lại – từng chút một.
Kết: Trì hoãn không phải là kẻ thù – là lời nhắc rằng bạn đang cần thay đổi
Nếu bạn đang trì hoãn việc gì đó hôm nay, đừng tự trách. Hãy dành vài phút để hiểu cảm xúc mình đang trải qua. Hãy viết xuống việc cần làm, chia nhỏ nó, đặt hẹn giờ và bắt đầu một bước nhỏ thôi.
Bởi vì đôi khi, điều khó nhất không phải là hoàn thành – mà là bắt đầu.